کهیعص
سوره مریم آیه 1
در باره معنی و رموز این آیه روایاتی وجود دارد که هر کدام به موضوعی اشاره دارد، و همانطور که می دانیم قرآن دارای بطون مختلف و معانی متعدد است و وجود رموز مختلف در یک آیه از معجزات قرآن است. و البته این معانی و تأویلات ذکر شده تناقضی با هم ندارد.
ما در اینجا روایاتی را که به ارتباط آیه با امام حسین علیه السلام اشاره می کند، ذکر نموده ایم.
حدیث اول:
سعدبن‌عبداللَّه روایت می‌کند: به حضرت قائم آل محمّد عجل الله تعالی فرجه الشریف گفتم: «تأویل کهیعص چیست»؟
فرمود: «این حروف از اخبار غیبی می باشند که خدای علیم بنده ی خود حضرت زکریّا را از آن ها آگاه نمود و سپس داستان آن را برای حضرت محمّد شرح داد. جریان این قضیه بدین شرح است که حضرت زکریّا از خدا خواست که نام‌های مبارک پنج تن آل‌عبا را به او یاد دهد. جبرئیل به زمین هبوط کرد و آن ها را به حضرت زکریّا تعلیم داد. هر وقت حضرت زکریّا نام های مبارک: محمّد، علی، زهرا، و حسن (علیهم السلام) را می برد غم و اندوه وی برطرف می شد، ولی هرگاه نام مبارک حسین (علیه السلام) را می برد گریه راه گلوی او را می گرفت و نفس وی به شماره می افتاد!
تا این که یک روز حضرت زکریّا گفت: «بار خدایا! برای چیست که هر وقت من نام آن چهار نفر را می‌برم غم و اندوه من برطرف می شود، ولی موقعی که نام حسین (علیه السلام) را می‌برم چشمانم اشکبار و نفسم به شماره می افتد»!؟
خدای علیم داستان شهادت امام حسین (علیه السلام) را برای زکریّا شرح داد و فرمود: «کهیعص؛ "ک" اشاره به کربلای امام حسین (علیه السلام) است. "ه" اشاره به شهادت عترت پاک می‌باشد. "ی" اشاره به نام یزید است که در حقّ حسین ظلم کرد، "ع" اشاره به عطش حسین (علیه السلام) و "ص" اشاره به صبر آن بزرگوار است».
هنگامی‌که حضرت زکریّا این جریان را شنید مدّت سه روز از مسجد خویش خارج نشد و در آن مدّت اجازه ی ورود به احدی نداد. آن گاه مشغول گریه و زاری شد، وی برای امام حسین (علیه السلام) مرثیه می خواند و می گفت: «پروردگارا! آیا بهترین خلق خود یعنی حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله و سلم ) را دچار مصیبت فرزندش می کنی؟ بار خدایا! آیا چنین بلایی را بر در خانه ی آن حضرت پیاده خواهی کرد؟ پروردگارا! آیا لباس چنین مصیبتی را به علی و زهرا (علیهاالسلام) می‌پوشانی! بار خدایا! آیا چنین مصیبتی را نصیب آنان خواهی کرد»؟
سپس حضرت زکریّا دعاء کرد و گفت: «پروردگارا! پسری به من عطا کن که در این زمان پیری، چشم من به وی روشن شود، موقعی‌که این پسر را به من عطا کردی مرا شیفته ی محبّت وی بگردان، سپس مرا دچار مصیبت او بکن همچنان‌که حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله و سلم ) حبیب خود را دچار مصیبت فرزند خواهی کرد!»
آنگاه خدا حضرت یحیی را به زکریّا عطا کرد و او را دچار مصیبت وی نمود.
مدّت حمل حضرت یحیی شش ماه بود و مدّت حمل امام حسین (علیه السلام) نیز شش ماه بود.[1]
حدیث دوم
روزی حضرت زینب سلام الله علیها در درس تفسیر خود، «کهیعص» را تفسیر می کرد،
حضرت علی علیه السلام وارد شد و فرمود: «ای نور دیده شنیده ام که تفسیر "کهیعص" را بیان می کنی،»
گفتند: «بله،»
علی علیه السلام فرمودند: «این کلمه رمزی است بر مصیبت شما اهل بیت»،
سپس اوضاع کربلا را تشریح کردند و حضرت زینب با صدای بلند شروع به گریه کردند.[2]
[1]. متن عربی
سَأَلَ سَعْدبْنُ‌عَبْدِ‌اللَّهِ الْقَائِمَ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) عَنْ تَأْوِیلِ کهیعص قَالَ (علیه السلام) هَذِهِ الْحُرُوفُ مِنْ أَنْبَاءِ الْغَیْبِ أَطْلَعَ اللَّهُ عَلَیْهَا عَبْدَهُ زَکَرِیَّا (علیه السلام) ثُمَّ قَصَّهَا عَلَی مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ ذَلِکَ أَنَّ زَکَرِیَّا (علیه السلام) سَأَلَ رَبَّهُ أَنْ یُعَلِّمَهُ أَسْمَاءَ الْخَمْسَهًِْ فَأَهْبَطَ عَلَیْهِ جَبْرَئِیلَ (علیه السلام) فَعَلَّمَهُ إِیَّاهَا فَکَانَ زَکَرِیَّا (علیه السلام) إِذَا ذَکَرَ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیّاً (علیه السلام) وَ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) وَ الْحَسَنَ (علیه السلام) سُرِّیَ عَنْهُ هَمُّهُ وَ انْجَلَی کَرْبُهُ وَ إِذَا ذَکَرَ اسْمَ الْحُسَیْنِ (علیه السلام) خَنَقَتْهُ الْعَبْرَهًُْ وَ وَقَعَتْ عَلَیْهِ الْبُهْرَهًُْ فَقَالَ (علیه السلام) ذَاتَ یَوْمٍ إِلَهِی مَا بَالِی إِذْ ذَکَرْتُ أَرْبَعَهًًْ مِنْهُمْ تَسَلَّیْتُ بِأَسْمَائِهِمْ مِنْ هُمُومِی وَ إِذَا ذَکَرْتُ الْحُسَیْنَ (علیه السلام) تَدْمَعُ عَیْنِی وَ تَثُورُ زَفْرَتِی فَأَنْبَأَهُ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی عَنْ قِصَّتِهِ فَقَالَ کهیعص فَالْکَافُ اسْمُ کَرْبَلَاءَ وَ الْهَاءُ هَلَاکُ الْعِتْرَهًِْ وَ الْیَاءُ یَزِیدُ وَ هُوَ ظَالِمُ الْحُسَیْنِ (علیه السلام) وَ الْعَیْنُ عَطَشُهُ وَ الصَّادُ صَبْرُهُ فَلَمَّا سَمِعَ ذَلِکَ زَکَرِیَّا (علیه السلام) لَمْ یُفَارِقْ مَسْجِدَهُ ثَلَاثَهًَْ أَیَّامٍ وَ مَنَعَ فِیهِنَّ النَّاسَ مِنْ الدُّخُولِ عَلَیْهِ وَ أَقْبَلَ عَلَی الْبُکَاءِ وَ النَّحِیبِ وَ کَانَ یُرْثِیهِ إِلَهِی أَ‌تُفْجِعُ خَیْرَ جَمِیعِ خَلْقِکَ بِوَلَدِهِ إِلَهِی أ تُنْزِلُ بَلْوَی هَذِهِ الرَّزِیَّهًِْ بِفِنَائِهِ إِلَهِی أَ‌تُلْبِسُ عَلِیّاً (علیه السلام) وَ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) ثِیَابَ هَذِهِ الْمُصِیبَهًِْ إِلَهِی أَ تَحُلُّ کُرْبَهًَْ هَذِهِ الْمُصِیبَهًِْ بِسَاحَتِهَا ثُمَّ کَانَ یَقُولُ إِلَهِی ارْزُقْنِی وَلَداً تَقَرُّ بِهِ عَیْنِی عَلَی الْکِبَرِ فَإِذَا رَزَقْتَنِیهِ فَافْتِنِّی بِحُبِّهِ ثُمَّ افْجَعْنِی بِهِ کَمَا تَفْجَعُ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) حَبِیبَکَ بِوَلَدِهِ فَرَزَقَهُ اللَّهُ یَحْیَی وَ فَجَعَهُ بِهِ وکَانَ حَمْلُ یَحْیَی (علیه السلام) سِتَّهًَْ أَشْهُرٍ وَ حَمْلُ الْحُسَیْنِ (علیه السلام).
منابع
1ـ تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۱۰
2ـ کمال الدین و تمام النعمة، ج2 ص 461
3ـ دلائل الإمامة (ط - الحدیثة) ؛ص 513
4ـ نوادر المعجزات فی مناقب الأئمة الهداة علیهم السلام؛ ص 380
5ـ الإحتجاج على أهل اللجاج (للطبرسی) ج2 ص 463
6ـ إرشاد القلوب إلى الصواب (للدیلمی) ج2 ص 422
7ـ تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة؛ ص 293
8ـ البرهان فی تفسیر القرآن؛ ج3 ص 698
9ـ حلیة الأبرار فی أحوال محمد و آله الأطهار علیهم السلام ؛ ج6 ص 219
10ـ مدینة معاجز الأئمة الإثنی عشر؛ ج8 ص 57
11ـ بحار الأنوار (ط - بیروت) ج14 ص 178 ـ ج44 ص 223 ـ ج52 ص 84
12ـ النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین (للجزائری) ص 398
13ـ تفسیر نور الثقلین؛ ج3 ص 319
14ـ ریاض الأبرار فی مناقب الأئمة الأطهار؛ ج1 ص 166 ـ ج3 ص 112
15ـ عوالم العلوم و المعارف (مستدرک حضرت زهرا تا امام جواد علیهم السلام) ج17 ص 107
16ـ إلزام الناصب فی إثبات الحجة الغائب عجل الله تعالى فرجه الشریف؛ ج1 ص 314
[2]. متن عربی
و قال العلّامة الفاضل السیّد نور الدین الجزائری فی کتابه الفارسی المسمّى ب «الخصائص الزینبیّة» ما ترجمته: عن بعض الکتب:
أنّ زینب علیها السّلام کان لها مجلس فی بیتها أیّام إقامة أبیها علیه السّلام فی الکوفة؛
و کانت تفسّر القرآن للنساء. ففی بعض الأیّام، کانت تفسّر کهیعص إذ دخل أمیر المؤمنین علیه السّلام علیها، فقال لها: یا نور عینی، سمعتک تفسّرین کهیعص
للنساء؟ فقالت: نعم، فقال علیه السّلام: هذا رمز لمصیبة تصیبکم عترة رسول اللّه صلى اللّه علیه و آله و سلم.
ثمّ شرح علیه السّلام لها المصائب، فبکت بکاء عالیا صلوات اللّه علیها.
منابع:
ـ عوالم العلوم و المعارف (مستدرک حضرت زهرا تا امام جواد علیهم السلام)، ج11 ص 957